Arboweetjes: Werken in de zon

Klimatologische werkomstandigheden in de buitenruimte

Door: Arnold Bakker – Trainer/Relatiebeheerder IPC Groene Ruimte en Veiligheidskundige (HvK)

In dit Arboweetje besteden we aandacht aan werken onder warme omstandigheden in de buitenruimte. Een onderwerp dat zeker aandacht verdient: als je je zaken niet goed geregeld hebt , kan werken onder warme omstandigheden leiden tot ziekteverzuim of erger.

In deze blog gaan we met name in op de wettelijke kant. De volgende blog, die binnenkort verschijnt, gaat meer in op de achterliggende theorie en de EHBO die erbij hoort.

De wet
Lekker buiten werken in de zon, wie wil dat nou niet? In eerste instantie zou je niet denken dat zoiets onder de zorgplicht van de werkgever valt. Maar de waarheid is anders: werken in de zon valt wel degelijk onder die zorgplicht. De werkgever is verplicht om je voor te lichten over de mogelijke risico’s die werken in de zon of onder warme omstandigheden met zich meebrengt. Tevens is hij verplicht om beschermende middelen ter beschikking te stellen of je een andere manier van bescherming aan te bieden. Uiteraard moet hij er ook toezicht op houden dat je de verstrekte bescherming of beschermende middelen ook daadwerkelijk gebruikt. Denk hierbij aan extra verstrekking van vocht of sportdrank bij zware werkomstandigheden.

De arbeidshygiënische strategie, de volgorde van aanpak die aangegeven is in de Arbowet, is ook hier van toepassing: liever voorkomen dan genezen. Dat betekent dat het de voorkeur heeft om blootstelling aan de zon te vermijden en/of te verminderen, boven het ter beschikking stellen van zonnebrandmiddelen.

 

In het Arbobesluit staat over werken onder warme omstandigheden in hoofdstuk 6 Fysische factoren het volgende:

Artikel 6.1. Temperatuur

• Rekening houdend met de aard van de werkzaamheden die door de werknemers worden verricht en de fysieke belasting die daar het gevolg van is, veroorzaakt de temperatuur op de arbeidsplaats geen schade aan de gezondheid van de werknemers.
• Indien door de temperatuur op de arbeidsplaats of door ongunstige weersomstandigheden toch schade aan de gezondheid van de werknemers kan ontstaan, worden persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking gesteld. Indien de ter beschikking gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen schade aan de gezondheid niet kunnen voorkomen, wordt de duur van de arbeid in een zodanige mate beperkt of wordt de arbeid met een zodanige frequentie afgewisseld door een tijdelijk verblijf op een plaats waar een temperatuur heerst als bedoeld in het eerste lid, dat geen schade aan de gezondheid ontstaat.

Ook in de diverse Arbocatalogussen wordt ruim aandacht besteed aan werken onder warme omstandigheden. Zie bijvoorbeeld:

Arbocatalogus bouw en infra

Agroarbo catalogus

Arbocatalogus afvalbranche

Verhoogd risico
Een werknemer die werkzaamheden verricht onder warme omstandigheden heeft een verhoogde kans op hitteletsels en/of ziekteverzuim. Globaal kunnen we stellen dat die verhoogde kans ontstaat vanaf 25 °Celsius[1] in combinatie met een hoge inspanning. Daarnaast behoren werknemers in openbare ruimte zoals schilders, bouwvakkers en wegwerkers tot de risicogroep van een half miljoen Nederlanders die twee tot drie keer zoveel uv-straling te verwerken krijgt als de gemiddelde Nederlander. Daardoor lopen ze vier tot vijf keer meer kans om huidkanker te krijgen.

 

Enkele voorbeelden van werknemers die risico lopen:

• een boomverzorger die klimwerkzaamheden verricht bij zomerse temperaturen boven 25 °C¹;
• een medewerker die bij 25 °C¹ of hoger werkzaamheden verricht in de bosbouw met een motorzaag, met nogal wat PBM’s aan;
• werknemers die werken met heet asfalt in de zomer;
• werknemers in de bouw die bij 25 °C¹ of hoger werken op een steiger;
• werknemers die bij 25 °C¹ of hoger werkzaamheden verrichten op het veld in de agrarische sector, in de akkerbouw of in kassen.

Wat zijn de gezondheidsrisico’s?
Zonneschijn kan allerlei schadelijke gevolgen hebben, zoals op korte termijn fototoxische reacties (zoals jeuk of bultjes), zonnesteek of andere hitteletsels en verbranding van de huid.  Ook kunnen er allerlei andere verschijnselen optreden, zoals uitdroging, concentratieverlies, misselijkheid, enz.

Op langere termijn kan een versneld proces van het verouderen van de huid optreden en in het ergste geval huidkanker en/of staar.

Maatregelen om medewerkers in de openbare ruimte te beschermen
Werken in de buitenruimte bij 25 °C¹ of hoger is een arbeidsrisico. Het moet dus zijn meegewogen in de Risico-inventarisatie & Evaluatie (Ri&E). Ook is de volgorde van de arbeidshygiënische strategie van toepassing: beter voorkomen dan genezen.

Maatregelen:

• Geef eerst een goede voorlichting aan medewerkers: vertel wat de risico’s zijn en wat eraan gedaan moet worden om ze te vermijden.
• Maak een goede werkplanning: misschien kan hierdoor het werken in de zon verminderd worden.
• Zorg voor afscherming van direct zonlicht. Gebruik bijvoorbeeld afschermingskleden bij steigers,
• Verstrek beschermende middelen, zoals zonnebrandmiddel met een beschermingsfactor van 50 en extra drinken.
• Maak gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, bijvoorbeeld een pet, uv-werende kleding.
• Zorg dat er toezicht is op het naleven van de regels.

 Werkplanning

• Organiseer de planning zo dat het werken in de zon tussen 12 en 15 uur niet nodig is.
• Voer zwaar werk zo kort mogelijk aaneengesloten uit en wissel je werkzaamheden af.
• Werk als het kan in de schaduw en drink voldoende.

Afschermingen
Breng steigerkleden of andere schermen aan boven de plek waar gewerkt wordt. Uiteraard kun je ook gaan werken onder bomen

Zonnebrandmiddel
(Anti)zonnebrandmiddelen bevatten uv-filters waardoor minder uv-straling de huid bereikt. De beschermingsfactor (sunprotectionfactor (SPF)) drukt de doeltreffendheid uit bij het tegenhouden van uv-B-straling. Hoe hoger het getal, hoe langer iemand die beschermd is met zonnebrandcrème in de zon kan blijven dan iemand zonder bescherming, voordat er zonnebrand optreedt.

Geen enkel anti-zonnebrandmiddel houdt alle uv-straling tegen, dus oppassen blijft geboden. Zelfs anti-zonnebrandmiddelen die werken voor zowel uv-A- als uv-B-straling bieden geen volledige bescherming.

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)
PBM’s worden ter beschikking gesteld door de werkgever, met duidelijke gebruiksinstructies ten aanzien van uv-werende kleding, nekflap aan de helm/pet, oogbescherming, enz.

Draag kleding die de blote huid bedekt: lange mouwen, een lange broek en bij voorkeur kleding gemaakt van katoen of van uv-werend materiaal (zie hierna).

Uv-werende kleding
Bij uv-werende kleding geldt de Ultraviolet Protection Factor (UPF). Hoe hoger de waarden, hoe beter de bescherming. 50+ is de hoogste UPF-norm . ‘Normale’ kleding, zoals een katoenen T-shirt, biedt onvoldoende bescherming, is de algemene gedachte. Een katoenen T-shirt biedt een UPF van 15 tot 20. Wassen heeft een negatieve invloed hierop, hetzelfde geldt voor een nat shirt (door zweten bijvoorbeeld).

Oogbescherming
Een goede manier om de ogen te beschermen is een (zonne)bril met uv-filter die het grootste deel van de schadelijke straling tegenhoudt. Let wel op dat je een bril van goede kwaliteit gebruikt.

Voorlichtingen en toezicht houden
Voorlichting is een must. Je kunt dit op allerlei manieren organiseren, bijvoorbeeld met posters, toolboxmeetings, e-mail, deze nieuwsbrief uitdraaien en op een infobord hangen enz.

Als je zaken voorschrijft, moet er ook toezicht gehouden worden op naleving van de afspraken. In de wet staan voorlichting en toezicht genoemd. Beide moeten goed geregeld zijn.

Tot slot
Het is belangrijk dat je je bewust bent van de risico’s die je dagelijks loopt tijdens het werken in de buitenruimte. Arbowet en arbobesluit , -regeling en -catalogus geven goede richtlijnen hoe we ermee om moeten gaan. Gebruik je verstand en schat steeds van tevoren de risico’s in. Zo verklein je de gezondheidsrisico’s en blijft de openbare ruimte een mooi vakgebied om werkzaam in te zijn.

In deel 2 gaan we meer in op de achterliggende theorie en de EHBO als het toch fout gaat.

 

Deel deze pagina