Helaas, het product is niet meer beschikbaar.
SluitenHoe controleert de Inspectie SZW?
Door: Roland Tromp, IPC Groene Ruimte
Dat het werken met de motorzaag gevaarlijk kan zijn, weten we allemaal. Regelmatig word ik als coördinator van de motorzaagtrainingen van IPC Groene Ruimte benaderd door de Inspectie SZW (de voormalige Arbeidsinspectie) in het kader van onderzoek naar motorzaagongevallen tijdens werksituaties in Nederland. Het doel van de Inspectie SZW is om de toedracht en de oorzaken van een ongeval te achterhalen en om vast te stellen of er sprake is geweest van overtredingen van de Arbowet. Wanneer uit het onderzoek blijkt dat er sprake is geweest van verwijtbaarheid van de werkgever, kan er een boete worden opgelegd.
Regelmatig krijg ik ernstige casussen met tragische gevolgen onder ogen. Dit artikel gaat kort in op de werkwijze van de Inspectie SZW bij zulke casussen. Het is interessant om te zien hoe de Inspectie SZW hierbij te werk gaat.
Het artikel is geschreven in samenwerking met de Inspectie SZW.
Arbeidsongeval
Een ongeval tijdens werktijd wordt een arbeidsongeval genoemd. Dit kan al dan niet blijvend fysiek of psychisch letsel veroorzaken. Na een arbeidsongeval is er doorgaans ook sprake van medische kosten, re-integratiekosten of inkomensverlies. Alle schade die het slachtoffer oploopt wordt letselschade genoemd. In beginsel is de werkgever altijd aansprakelijk bij arbeidsongevallen.
Een werkgever is verplicht ernstige arbeidsongevallen te melden (ook bij uitzendkrachten en zzp’ers). Er is sprake van een ernstig ongeval als het slachtoffer wordt opgenomen in het ziekenhuis, wanneer sprake is van blijvend letsel of als het slachtoffer is overleden.
Zo’n melding moet direct worden gedaan bij de Inspectie SZW. Overigens, het niet of te laat melden van een ongeval kan een boete met zich meebrengen die kan oplopen tot €50.000.
Zodra een melding binnenkomt, wordt er een onderzoek gestart en wordt een inspecteur ingeseind die, indien nodig, direct ter plekke komt kijken. Er wordt bewijs veiliggesteld, informatie verzameld en er worden verklaringen opgenomen van betrokkenen.
Het onderzoek moet duidelijkheid geven over toedracht, oorzaak en mogelijke overtredingen van wettelijke regels. Er wordt ook gekeken naar de handhavingshistorie van het bedrijf, dus naar de vraag of men eerder in handhavende zin met de Inspectie SZW in aanraking is gekomen.
Onderzoekstappen
De onderzoekstappen die de inspecteur vervolgens neemt, zijn:
In de afgelopen 4-5 jaar is IPC Groene Ruimte diverse keren voor deze fase in het onderzoek benaderd. De verkregen informatie (opleidingsadvies) wordt vervolgens gespiegeld met de deskundigheid van de betreffende medewerker. Welke instructie/ scholing heeft wanneer plaatsgevonden? Hoeveel jaar ervaring heeft de medewerker? Wat heeft de werkgever gedaan om de kennis en kunde van zijn medewerkers up-to-date te houden? Kortom, had het ongeval voorkomen kunnen worden met de juiste kennis en kunde, of is het gewoon “domme” pech?
In een groot aantal gevallen die ik onder ogen heb gekregen ging het over ongevallen waarbij het opscheuren van de stam de oorzaak was (laag aan de grond of hoog in de boom bij boomverzorgers). Ook vallend hout tijdens de velling met of zonder de hulp van een kraan in combinatie met onvoldoende veiligheidsruimte zijn oorzaken van ongevallen.
Het bovenstaande beschrijft grofweg de werkwijze die gevolgd wordt bij letselongevallen. Deze ongevallen worden bestuursrechtelijk afgehandeld door het opleggen van vaak forse bestuurlijke boetes (eigenlijk net zoals bij een verkeersovertreding, de werkgever ontvangt een beschikking die via het CJIB geïnd wordt.) De werkgever kan, wanneer hij het niet eens is met de beslissing van de Inspectie SZW, in bezwaar en beroep gaan. Dit kan zo ver gaan dat de Inspectie SZW en de werkgever elkaar bij de bestuursrechter treffen.
Overlijden
Wanneer een slachtoffer van een arbeidsongeval komt te overlijden, wordt een ander spoor gevolgd: de Inspectie SZW start dan een strafrechtelijk onderzoek. Dergelijke onderzoeken worden geleid door een Officier van Justitie. Uitkomst van een dergelijk onderzoek kan zijn dat er een proces-verbaal wordt opgemaakt en dat de werkgever (vaak de rechtspersoon, maar soms ook de werkgever zelf of de feitelijk leidinggevende(n) als natuurlijk persoon) zich mag verantwoorden bij de strafrechter. Dat dodelijke ongevallen in beginsel strafrechtelijk worden onderzocht en afgehandeld, is vooral omdat dit veelal meer recht doet aan de ernst van de situatie.
Boete voor werknemer?
Een boete voor de werknemer zelf is na een ongeval niet aan de orde, omdat gesteld wordt dat het slachtoffer door het ongeval al genoeg is gestraft. Overigens kunnen werknemers wel beboet worden wanneer ze tijdens het uitvoeren van werkzaamheden door een inspecteur van de Inspectie betrapt worden op onveilig werken, wanneer in die gevallen blijkt dat de werkgever er in redelijkheid alles aan heeft gedaan om de betreffende werknemer(s) veilig te laten werken. Een zogenaamde werknemersboete kan €250,- bedragen.
Overigens is de Inspectie SZW ervan overtuigd dat, ondanks het sterk verhogen van de boetes voor het opzettelijk niet melden van ongevallen, nog steeds niet alle meldingsplichtige arbeidsongevallen worden gemeld. Gelukkig worden sommige van die ongevallen later alsnog gemeld door bijvoorbeeld een letselschadeadviseur of het slachtoffer zelf.
Motorzaagongevallen
Uit cijfers van het Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid blijkt dat er minstens 8 motorzaagongevallen per jaar plaatsvinden. Alleen al in het jaar 2015 en 2019 zijn er bovengemiddeld 12-15 ongevallen geregistreerd, waarvan sommige met dodelijke afloop! Daarnaast blijkt uit de gesprekken met inspecteurs van de Inspectie SZW dat er een piek van ongevallen te zien is in de winterperiode, maar vooral ook na een storm. Dan lijken de veiligheidsregels soms massaal genegeerd te worden.
Dat deskundigheid een belangrijk gegeven is, is hierbij een feit. Maar veel ervaring betekent niet automatisch minder kans op een ongeval. Argumenten als “ik doe het al jaren zo” willen niet zeggen dat het al jaren veilig gebeurt. Inzichten en technieken veranderen, ook in het gebruik van de motorzaag.
Aanbevelingen
Wilt u meer informatie of advies over de procesmatige kant of de invulling van een taak-risicoanalyse? Bel voor een vrijblijvende afspraak naar IPC Groene Ruimte.