'Biodiversiteit moet integraal onderdeel zijn van het ontwerp- én beheerproces'

Met de omgevingswet voor de deur en veranderingen in onze fysieke leefomgeving komt biodiversiteit steeds hoger op de politieke agenda te staan. Biodiversiteit gaat al lang niet meer over groen alleen, maar raakt meerdere disciplines zoals infrastructuur, stedenbouw, landbouw en verschillende eigenaars zoals gemeentes, waterschappen corporaties. Hoe je daar concreet invulling aan geeft, vertelt Eddy Schabbink van IPC Groene Ruimte in de workshop 'Biodiversiteit in de praktijk'. Deelnemer Wouter Baack, Technisch Beheeradviseur Groen bij gemeente Almere, blikt terug op de tweedaagse. 

Waar de meeste gemeenten voor elk onderdeel van de openbare ruimte stapels rapporten op de plank hebben liggen, komt gemeente Almere nog maar net om de hoek kijken. “Gemeente Almere doet al ontzettend veel op het gebied van biodiversiteit in de openbare ruimte", steekt Wouter van wal. "Maar alles wat we doen, is gestoeld op het enthousiasme van onze vakgroep groen en doen we grotendeels naar eigen inzicht. Aan de ene kant is die bevlogenheid fijn, maar ook kwetsbaar." 

Om die kwetsbaarheid te beteugelen stelde de gemeente in 2020 de visie ecologie vast. Naast dat deze een uitvoeringsagenda bevat om collega's op vlieghoogte te brengen, schrijft de visie duidelijk beleid voor, mede om bewoners juist in te kunnen lichten over waarom de gemeente bepaalde keuzes maakt. "We hebben nu een beleidsstuk in handen dat stelt: 'ecologisch, tenzij', dat gaat ons enorm helpen in gesprekken met bewoners." 

"Mensen denken vaak dat biodiversiteit alleen maar over groen gaat. Maar biodiversiteit heeft ook grote raakvlakken met waterberging, fijnstofbinding, hittebestrijding en CO2-opvang"

Integraliteit 

Wouter bracht niet alleen zijn collega's van groen mee, ook medewerkers van andere disciplines schoven aan. Tot genoegen van Eddy. "Mensen denken vaak dat biodiversiteit alleen maar over groen gaat. Maar biodiversiteit heeft ook grote raakvlakken met waterberging, fijnstofbinding, hittebestrijding en CO2-opvang." Wouter vult aan: “De importantie van biodiversiteit in de stad is enorm toegenomen. Je zou denken dat de workshop alleen relevant is voor groentoezichthouders, maar het gaat veel breder en moet ook veel breder."  

Want, stelt Wouter, naast het standaard klinkertje dat wegenbouwers aanleggen, zou je ook na kunnen denken over grasbetonstenen. "Of denk aan mensen die verantwoordelijk zijn voor kunstwerken, dus bruggen, viaducten en duikers. Bij de aanleg van een brug kan je vrij makkelijk zeggen: we ontwikkelen een faunapassage mee. Doe je dat naderhand, dan is dat best prijzig. De essentie is dus dat biodiversiteit structureel aan de voorkant van het ontwerpproces moet komen. Daarom besloten we een breed pallet van mensen uit te nodigen voor de workshop." 

Wouter Baack is Technisch Beheeradviseur Groen bij gemeente Almere

Neuzen dezelfde kant op 

Zowel Wouter als Eddy onderstrepen het belang van de integrale samenwerking tussen sectoren die werken aan de openbare ruimte in het kader van de aankomende omgevingswet. Daarbij is de afdeling van sociale zaken net zo belangrijk als de groentoezichthouder. De tendens rondom groen in de stad is wat dat betreft onmiskenbaar: natuur in de omgeving maakt gelukkig. Daarmee is groen bij uitstek geschikt als instrument voor meerdere disciplines binnen de maatschappij. Baack: "We zijn al voorzichtig aan het kijken waar groene interventies een meerwaarde kunnen bieden op gezondheidsvlak. Door bijvoorbeeld te kijken in welke wijken sprake is van veel overgewicht. Er zijn allerlei knoppen waar je aan kunt en móet draaien, dat maakt het juist zo interessant." 

"Biodiversiteit moet structureel aan de voorkant van het ontwerpproces komen"

Door de workshop interdisciplinair in te steken, hoopt Eddy de schotten tussen de verschillende domeinen weg te nemen om daarmee begrip en bewustwording te creëren onder de deelnemers. Eddy: "Wanneer het gaat over natuur, gezondheid en welzijn richting de toekomst, zijn veel mensen het met elkaar eens - uit welke hoek ze ook komen. Maar als je het vervolgens hebt over de invulling, zie je dat mensen met enige regelmaat terugvallen in hun eigen sectorale hokje waarbij ze het totaaloverzicht uit het oog verliezen. Op het moment dat je deze mensen laat nadenken en voorbeelden geeft dat parkeerplaatsen, groene invulling, waterberging en meer biodiversiteit prima samengaan, denken ze: o ja, het kan dus wel. Het is eigenlijk verbluffend eenvoudig alleen zien we het niet meer door onze sectorale denkwijze.” 

Eddy Shabbink is business developer bij IPC Groene Ruimte en geeft o.a. de workshop 'Biodiversiteit in de Praktijk'

Biodiversiteit is overal 

De stad wordt groter en het landelijk gebied schraler, zo stelt Wouter. Daarmee is biodiversiteit in relatie tot de stad belangrijker dan ooit. "Eddy Schabbink wist in zijn workshop goed te belichten dat je door allerlei slimme interventies, of juist door op sommige plekken helemaal niks te doen, je de stad qua biodiversiteit aantrekkelijker en klimaatadaptiever kan maken. De workshop was voor ons een mooie aanzet waardoor we een gelijk speelveld hebben gecreëerd voor meerdere disciplines." Concrete stappen die gemeente Almere op korte termijn neemt is het jaarlijks opnieuw bekijken van beheercontracten. "En daarnaast introduceren we gefaseerd maaibeheer waarbij het verbeteren van biodiversiteit centraal staat."  

In het gesprek noemt Wouter onder meer nog het ontschotten van publiek en privaat eigendom. Daarmee doelt hij op dat privaat terrein ook belangrijk is voor de biodiversiteit van een stad en dus net zo goed een leefomgeving kan zijn voor allerlei insecten-, schimmel-, dier-, kruiden- en plantensoorten. Bewust of onbewust gebruikt Wouter hierbij een fraai woord: ontschotten. Want met oog op de aankomende omgevingswet, is niets dringender dan het ontschotten van het sectorale denken. Het omdenken naar een integrale aanpak staat hierbij centraal.

Deel deze pagina